In opdracht van het Havenbedrijf Rotterdam heeft DRIFT een visie ontwikkeld op de toekomstige biobased haven en de wegen daar naartoe, als onderdeel van het streven de meeste duurzame haven ter wereld te worden, tegen de achtergrond van de huidige maatschappelijke, economische en ecologische uitdagingen en kansen.
Tot nu toe draaide alles in de Rotterdamse haven om schaalvergroting: hoe groter en meer, hoe beter. De haven heeft immers al meer dan een eeuw groei gekend; een groei die met de Maasvlaktes nu zelfs tot in de Noordee door gaat. De Haven meet haar succes in de toename van volumes in overslag en productie; een meetlat waarlangs ze de beste ter wereld was, en nog steeds de nummer 1 in Europa is.
Dat succes dankt de haven aan het lef om grote sprongen te maken, zoals de aanleg van de Nieuwe Waterweg en het uitgraven van diepe stadshavens. Deze schaalsprongen zijn stuk voor stuk gerealiseerd tegen een achtergrond van stabiele economische groei opb asis van relatief goedkope en onomstreden inzet van fossiele grondstoffen. En juist die basisvoorwaarden voor de stabiele groei van de haven staan nu in toenemende mate onder druk.
De Europese economie is fundamenteel van karakter aan het veranderen, onder andere door demografische ontwikkelingen, migratie, technologische disrupties, verduurzaming, economische spanningen en de snelle opkomst van nieuwe verdienmodellen. Daarnaast zijn de geopolitieke afhankelijkheden van Rotterdam in toenemende mate een risico. Ook neemt de politieke en maatschappelijke druk toe om klimaatverandering een halt toe te roepen, met onvermijdelijk grote gevolgen voor fossiele brand- en grondstoffen. Tegelijkertijd beginnen biobased en circulaire alternatieven volwassen te worden en grote kansen te bieden aan de Rotterdamse haven – al is het nog niet duidelijk wat dat betekent in termen van bestaande en nieuwe bedrijvigheid, en hoe Rotterdam haar bestaande kracht kan inzetten om deze kansen te grijpen.
Tegen deze achtergrond hebben een aantal betrokkenen uit en rond de haven deze visie ontwikkeld op een toekomstige biobased haven en de transitiepaden daar naar toe. Dit is een initatief van Havenbedrijf Rotterdam, als onderdeel van haar streven om Rotterdam de meest duurzame haven ter wereld te maken. Het proces is ondersteund door DRIFT, door middel van een vijftal sessies, voorbereidende interviews en literatuuronderzoek.
De structuur van het resulterende rapport, waarin de visie is uitgewerkt, is als volgt: we benoemen de opgave waar Rotterdam in relatie tot de circulaire en biobased economie voor staat en welke leidende principes we voor een transitie zien. Vervolgens schetsen we op basis van vier scenario’s twee wenkende toekomstbeelden voor Rotterdam. Op basis hiervan formuleren we paden en doorbraakstrategieën om de toekomstbeelden dichterbij te brengen. We sluiten af met conclusies en een aantal voorstellen voor actie.
