Provincies krijgen een steeds grotere rol in complexe maatschappelijke opgaven, zoals de stikstofcrisis of vluchtelingenopvang. Huidige manieren van denken en doen kunnen dan tekortschieten en daar kunnen creativiteit en initiatief uit de samenleving helpen. Maar hoe krijg je dat van de grond? Overweeg een experimentele uitwerking van het uitdaagrecht, luidde ons advies aan de provincie Utrecht.
Met de gemeenschap
Het uitdaagrecht houdt in dat inwoners of maatschappelijke partijen een overheid mogen ‘uitdagen’, om de uitvoering van een taak van die overheid over te nemen, inclusief budgetbeheer. Je kunt in een gemeente denken aan het beheer van bloemperken en parkjes. Op provinciaal niveau is een goed voorbeeld het beheer van een natuurgebied in Friesland, ‘natuer mei de Mienskip’, door een coalitie van boeren, organisaties en de provincie zelf.
Beter omgaan met bestaande initiatieven
Er loopt momenteel een wetsvoorstel ‘versterking participatie op decentraal niveau’, waar het uitdaagrecht onderdeel van is. Bovendien werkt de provincie Utrecht op dit moment al met veel initiatieven en uitdagingen vanuit burgers, maatschappelijke organisaties en bedrijven. Daarom is DRIFT gevraagd om te verkennen wat de provincie met het uitdaagrecht kan en hoe.
Ons advies: het uitdaagrecht kan een aangrijppunt zijn om beter om te gaan met maatschappelijke initiatieven in brede zin, waar de provincie ook nu al mee te maken heeft.
Er moeten wel geschikte procedures ontwikkeld worden die initiatieven beoordelen, door de provinciale organisatie heen loodsen en uiteindelijk helpen met implementeren. Het blijkt nu namelijk nog erg lastig om kansrijke initiatieven niet te laten sneuvelen in het oerwoud aan regels en kaders, en tegelijkertijd oog te houden voor de initiatiefnemers die vaak met oprechte betrokkenheid aan tafel zitten. Het aansluitingsvermogen van de provincie moet beter, dat wil zeggen de manier waarop de provincie aansluit bij het denken, doen en organiseren vanuit de samenleving buiten de overheid.
Hefboom om aansluitingsvermogen te vergroten
Wat DRIFT betreft is de vraag die eigenlijk centraal zou moeten staan:
