Het Nederlandse kabinet streeft naar een volledige circulair Nederland in 2050: een uitdagende transitie. De bouw in Nederland staat ook voor deze uitdaging. Het PBL heeft Rebel, Drift en TAUW gevraagd inzicht te geven in de verschillende toekomstbeelden van een circulaire bouwsector.
In deze publicatie ligt de focus op utiliteits-en woningbouw. Dit inzicht is verschaft door honderdvijftig toekomstbeelden te inventariseren, categoriseren en te analyseren.
Passend bij de verwachtingen vanuit literatuur zijn er momenteel veel verschillende toekomstbeelden van een circulaire bouwsector en een rode lijn lijkt op het eerste gezicht afwezig. Deze diversiteit is in deze transitiefase onvermijdelijk en heeft ook positieve kanten: het voorkomt dat een sector zich blind staart op één oplossingsrichting, terwijl onzekerheden nog te groot zijn voor een dergelijke collectieve keuze en kansen in alternatieve en nieuw opkomende richtingen gemist worden.
De geanalyseerde toekomstbeelden van een circulaire bouw zijn vaak ook verre van ‘compleet’ en sommige thema’s zijn onderbelicht.
Toch zijn er ook overeenkomsten in toekomstbeelden in de bouw. In de toekomstbeelden, wordt het thema industrialisatie van de bouw veel genoemd: meer (maatwerk) bouwonderdelen worden geproduceerd in fabrieken. Daarnaast geven veel toekomstbeelden aan dat rol van de overheid groter moet en zal worden. De overheid heeft een sturende rol in het transitieproces en geeft zelf het goede voorbeeld. Een andere overeenkomst in de toekomstbeelden is de groei van losmaakbare bouwonderdelen. Door losmaakbaarheid wordt hergebruik en onderhoud vergemakkelijkt. Als laatste veel voorkomende overeenkomst is zichtbaar dat veel partijen pleiten voor biobased bouw. We zullen meer bouwen met hout en andere biobased materialen.
Gebaseerd op de resultaten uit het onderzoek doen we de volgende aanbevelingen:
- Ontwikkel en analyseer vanuit één systemisch raamwerk meerdere goed vergelijkbare toekomstbeelden voor de bouw (verkennende scenario-analyse). Dit maakt toekomstbeelden beter vergelijkbaar en geeft inzicht in de verschillende overeenkomsten en verschillen
- … en onderbouw het toekomstbeeld met voorgestelde paden naar de doelen die behaald moeten worden. Met heldere tussendoelen wordt de haalbaarheid van het voorgestelde pad verscherpt.
- Benut de aspectenlijst bij het ontwikkelen van nieuwe toekomstbeelden. Dit helpt met het creëren van een helder en tastbaar toekomstbeeld.
